راه حل ایران در سال ۱۳۲۶(1947م) برای حل مساله فلسطین چه بود؟

 انگلستان  که قومیت  فلسطین را به عهده داشت  پس از خروج از این سرزمین سرپرستی فلسطین را به سازمان ملل متحد واگذار کرد، اما از هیچ کوششی برای “حل سرزمینی فلسطین” در راستای منافع راهبردی‌اش فروگذار نکرد. قطعنامه‌ای ۱۰۶ مجمع عمومی سازمان ملل، در نتیجه‌ی فشارهای همه‌جانبه‌ی دولت بریتانیا به تصویب رسید. بر پایه‌ی این قطعنامه،  باید کمیته ویژه‌ای به فلسطین می‌رفت و تعداد، قلمروی یهودی‌ها و اعراب و ترکیب جمعیت‌ را بررسی می‌کرد و طرحی ارائه می‌داد. در واقع، پایه‌ی قطعنامه ۱۸۱، طرحی بود که اکثریت کمیته‌ی ویژه ارائه داد.
 یکی از اعضای یازده‌گانه‌ی آن کمیته، نماینده وقت ایران آقای نصرالله انتظام بود که بعدها سفیر ایران در سازمان ملل شد. این کمیته به فلسطین رفت و در پی دیده‌ها و بررسی‌های خود، دوپاره شد و هر پاره، گزارش و طرح خود را ارائه کرد. اکثریت پیشنهاد تقسیم سرزمین فلسطین را مطرح کرد و اقلیت یعنی نمایندگان ایران، هند و یوگسلاوی،  فدرالیسم برای اداره‌ی منطقه را پیشنهاد کرد. طرح ایران که توانسته بود دو کشور دیگر را با خود همراه کند، پیشنهاد می‌کرد که کشوری فدرال در منطقه شکل گیرد و اعراب و یهودی‌ها در کنار هم زندگی کنند، حاکمیت مشترک داشته باشند و تلاش ورزند تا مشکلات را با همکاری حل کنند. سخنان مهم نمایندگان ایران، آقایان نصرالله انتظام و منصورالسلطنه عدل، در کمیسیون ویژه‌ و مجمع عمومی سازمان ملل بسیار دوربینانه ای داشتند که اگر مورد توجه  قرار می‌گرفت. اکنون  اوضاع فلسطين  این گونه نبود.
پیشنهاد نمایندگان ايران ایجاد بک دولت فدرال بود نه تقسیم فلسطین.  بر اساس طرح ایران یک دولت در کل فلسطين تشکیل می‌شد  ویهود و اعراب  در کنار هم و با مشارکت  هم زندگی می‌کردند. اما طرح ایران مورد توجه سازمان ملل قرار  نگرفت  و در نهایت آنچه مس از سه بار رای گیری تصویب شد. طرح تقسیم فلسطین بین اعراب و يهوديان بود که در عمل هیچگاه تحقق نیافت.

یادداشتی از دکتر حسن رحیمی روشن

عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی سینا

دکترای علوم سیاسی